मर्सिडीज बेन्ज जर्मन कम्पनी डेमलर एजीको बहुराष्ट्रिय डिभिजन हो। यो कार, बस र ट्रकको एक अग्रणी निर्माता हो। यसको मुख्यालय जर्मनीमा छ। यो विश्वको २४ औं ठूलो कम्पनी हो। मर्सिडिज संसारको सबैभन्दा पुरानो कार ब्रान्ड हो। जसको सफलताको कथा आज पनि जारी छ।

इन्टरब्रान्डका अनुसार मर्सिडीज विश्वको १२ औं सबैभन्दा मूल्यवान ब्रान्ड हो। र यसको ब्रान्डको अनुमानित मूल्य ५०.८६६ बिलियन डलर छ। मर्सिडीज किन यस्तो लोकप्रिय ब्रान्ड हो? यसको सफलताको मन्त्र के हो?

अनौठो विचारः

मर्सिडीज बेन्जका जन्मदाता कार्ल बेन्ज जवान हुँदा उनको बुबाको मृत्यु भयो। त्यही भएर उनकी गरिब आमाले उनलाई हुर्काइन्। बेन्जसँग साइकल थियो। तर यसबाट उनी सन्तुष्ट भएनन्। उनी आफैं चल्ने गाडीको सपना देख्न थाले। साइकल चलाउँदा चलाउँदै उनको दिमागमा कार बनाउने आइडिया आयो। पैसा कमाउन धेरै ठाउँमा काम गरे। तर उनको मन कतै लागेन। कार बनाउने सोच उनको दिमागमा यति धेरै हावी भयो कि उनी यसलाई प्रयास गरिरहे। उनको विवाह उनको लागि वरदान साबित भयो। किनकी उनले दाइजोमा आएको पैसाले एउटा कारखाना किनेका थिए, जहाँ उनले दुई स्ट्रोक इन्जिनमा काम गर्न थाले। उनले इन्जिनको आविष्कारको लागि १८७८ को समयसीमा तोकेका थिए र यो समयसीमाको अन्तिम दिन अर्थात् ३१ डिसेम्बर, १८७८ मा उनी एक विश्व विश्वास इन ए टू स्ट्रोक इन्जिनहरू बनाउन सफल भए। १८७९ मा उनले यसको भुक्तानी प्राप्त गरे। र १८८३ मा, कार्ल बेन्जले साइकल मर्मत पसल किने र कार बनाउन प्रयोग गर्न थाले।

कम्पनी स्थापना

सन् १८८६ अटोमोबाइल उद्योगका लागि निकै महत्त्वपूर्ण वर्ष रह्यो। १८८६ मा, ४१ वर्षीय जर्मन इन्जिनियर कार्ल बेन्जले पहिलो ईन्धन सञ्चालित कार, बेन्ज पेमेन्ट मोटरवेगन डिजाइन गरे, जुन एक ट्राइसाइकल जस्तो देखिन्छ। बेन्ज कम्पनीको सुरुवात यहींबाट भयो। अर्कोतर्फ, १८८६ मा, जर्मनीको गोटलिब डेमलरले चार पाङ्ग्रे कार बनाए। यसका लागि उनले घोडागाडी निर्माता विम्फ एन्ड सनबाट एउटा कार्ट अर्डर गरे र त्यसमा आफ्नै १.१ एचपी इन्जिन जडान गरे। यहीँबाट डेमलर कम्पनीको सुरुवात भयो।

पहिले डेमलर छुट्टै कम्पनी थियो र बेन्ज छुट्टै कम्पनी थियो। यद्यपि, जर्मनीको कार उद्योग पहिलो विश्वयुद्धमा ध्वस्त भयो। कारखानाहरू ध्वस्त भए, माग घट्यो, पैसा सकियो र कारहरूमा १५ प्रतिशत लक्जरी कर पनि लाग्न थाल्यो। डेमलर र बेन्ज कम्पनीहरूले आफ्नो अस्तित्व बचाउन २८ जुन १९२६ मा मर्जर गर्ने निर्णय गरे। नयाँ कम्पनीको नाम मर्सिडीज बेन्ज राखियो। त्यसो त, नयाँ नाम डेमलर बेन्ज हुनु पर्ने थियो। तर त्यतिन्जेलसम्म डेमलर कम्पनीका मर्सिडिज कारहरू यति चर्चित भइसकेका थिए कि डेमलरको ठाउँमा मर्सिडिज नाम राम्रो मानिन्थ्यो।

प्रारम्भिक संघर्ष

सुरुमा, बेन्ज र डेमलरले धेरै संघर्ष गर्नुपरेको थियो, दुबैले आफ्नो दिमागको साथ नयाँ खोज गर्थे। गल्ती गर्थे र तिनीहरूलाई सुधार गरेर आविष्कार गर्थे। कारको आविष्कार यति नयाँ थियो कि यसको लागि आवश्यक स्रोतहरू ठाउँमा थिएनन्। कार बिग्रियो भने मर्मत गर्ने मेकानिक थिएनन्। पेट्रोल पम्प र ग्यास पम्प पनि थिएनन्। ग्राहकले फार्मेसीबाट पेट्रोल किन्नुपर्थ्यो। जहाँ यसको स–साना सिसिमा सरसफाई उत्पादनको रूपमा बेचिन्थ्यो। सडकको अवस्था पनि नाजुक थियो, गाडी चलाउन पनि गाह्रो थियो। त्यतिबेला गाडीहरु यति सुस्त थिए कि घोडागाडीले पनि ओभरटेक गर्थे। र सबैभन्दा ठूलो कुरा यो थियो कि त्यो समयमा कार धेरै महँगो थियो। त्यो किन्न धनीहरूको मात्र कुरा थियो। डेमलर र बेन्ज दुवैले यी प्रारम्भिक समस्याहरूलाई हटाउन, कार रेसिङ प्रतियोगिताहरूमा भाग लिने गर्थे र आफ्ना उत्पादनहरूलाई निरन्तर सुधार गर्दै आफ्ना कारहरूको विज्ञापन गर्न थाले। तब कसलाई थाहा थियो, एक दिन यस्तो आउनेछ जब कार बिनाको जीवन असम्भव देखिनेछ र तिनीहरू आधुनिक संसारको आवश्यकता बन्नेछन्।

महत्वपूर्ण मोड

कारहरूको युग वास्तवमा मर्सिडीजबाट सुरु भएको थियो। नयाँ मर्सिडिजको सफलता देखेर फ्रेन्च अटोमोबाइल क्लबका सञ्चालक पल इनले भनेका थिए, ‘हामी मर्सिडिज युगमा प्रवेश गरेका छौं। मर्सिडीजको निर्माणको कथा रोचक छ र यो डेमलर कम्पनीको लागि एक मोड थियो। अस्ट्रियाका धनी बैंकर र कार रेसर एमिल जेलिनेकले डेमलर कम्पनीलाई छिटो, राम्रो कार निर्माण गर्न आग्रह गरे। उनी कस्तो कार चाहन्छन् भन्ने स्पष्ट निर्देशन दिएका थिए। उनले अधिक शक्तिशाली इन्जिन अगाडि राखिएको, चेसिस कम भएको स्टाइलिश कार बनाउन निर्देशन दिएका थिए। र यसको गति तेज होस् भन्ने पनि निर्देशन दिएका थिए। तर, सञ्चालक बोर्ड यो नयाँ क्रान्तिकारी कार बनाउन हिचकिचायो। जेलिनेकले उनलाई प्रलोभनमा पारे कि उनले यस मोडेलको पहिलो ३६ कार आफैं किन्नेछन्। एउटै शर्त थियो कि त्यसको नाम उनको ११ वर्षीया छोरी मर्सिडीजको नाममा राखिनुपर्छ। जसको स्पेनिशमा अर्थ अनुग्रह हो। पहिलो ४ सिलिन्डर मर्सिडीज कार २२ डिसेम्बर, १९०० मा बिक्री भयो। जेलिनेक मर्सिडीज यसको पहिलो ग्राहक थिए र मर्सिडीज पहिलो स्टाइलिश आधुनिक कार थियो। यो मर्सिडीज मोडल यति लोकप्रिय भयो कि चाँडै डेमलर कम्पनीका सबै कार मर्सिडीज नाम अन्तर्गत बेचिन थाले। आज यो घटनाको ११४ वर्ष पूरा भइसकेको छ। तर मर्सिडीज ब्रान्ड नाम आज पनि आकर्षक रूपमा चलिरहेको छ।

(माेटिभेसनलज्ञान डटकाे डटइनबाट अनुवादित)