पर्यटन मन्त्रालयले प्रकाशित गरेको ‘नेपालको पर्यटन तथ्यांक २०२३’का अनुसार सन् २०२३ मा प्रति दिन प्रति पर्यटक खर्च ४१ डलरको हाराहारी मात्रै रहेको छ जबकि सन् २०२२ मा यस्तो खर्च ४० दशमलब ५ डलर थियो । पर्यटक संख्याको तुलना गर्ने हो भने सन् २०२२ को तुलनामा सन् २०२३ मा ६५ प्रतिशत बढी पर्यटक नेपाल भ्रमणमा आएका छन् । सन् २०२२ मा जम्मा ६ लाख १४ हजार ८६९ पर्यटक मात्रै नेपाल भ्रमणमा आएको सन् २०२३ मा यो संख्या बढेर १० लाख १४ हजार ८८२ जना पुगेको छ ।
मन्त्रालयको तथ्यांक अनुसार नेपालले पर्यटकबाट सन् २०२३ मा ५४ करोड ८२ लाख डलर आम्दानी गरेको छ जबकि सन् २०२२ मा पर्यटकबाट ३५करोड ५७ लाख रुपैयाँ आम्दानी गरेको छ । पर्यटन व्यवसायीहरु भने सरकारको तथ्यांक वस्तुपरक नभएको बताउँछन् । होटल एसोसिएसन अफ नेपाल हानका अध्यक्ष विनायक शाहले सरकारले पर्यटकबाट औपचारिक रुपमा भएको खर्चलाई मात्रै आधार मान्ने हुनाले पर्यटकहरुको खर्च कम रेकर्ड भएको बताए । ‘कुनै पर्यटक एयरपोर्टबाट होटलमा जाँदा ट्याक्सी चढ्दा ट्याक्सीलाई भुक्तानी गरेको हुन्छ । ठमेलको सानो होटलमा खाजा खाएको हुन्छ । त्यस्तो खर्च सरकारको रेकर्डमा नदेखिने हुँदा प्रति दिन प्रति पर्यटक खर्च कम देखिएको हो । वास्तविक खर्च भनेको सरकारको तथ्यांक भन्दा दोब्बर हुन्छ ।’–उनले भने । अनौपचारिक खर्च रेकर्ड नभएकै कारण सरकारले पर्यटन क्षेत्रको जिडीपीमा योगदान कम देखाउने गरेको बताए । जीडीपीमा पर्यटन क्षेत्रको योगदान सरकारले ३ दशमलब २ प्रतिशत मात्रै देखाइरहँदा विश्व बैंकलगायतको तथ्यांकमा भने ८ प्रतिशत भन्दा बढी देखाएको उनले दाबी गरे ।
यता ठमेलतिरका पसलेहरु भने पछिल्लो समय पर्यटक धेरै आए पनि पसलमा राम्रो व्यापार नै नभएको बताउँछन् । ‘पर्यटक नआएको होइन, धेरै नै छिर्छन तर पछिल्लो समय कोभिड अगाडि जस्तो महंगो र गुणस्तरीय सामान किन्ने पर्यटक भने कम भित्रिएका छन् । प्रायः गिफ्ट दिने भनेर सस्तो सामानहरु मात्रै लैजाने गरिएको छ ।’–ठमेलका एक पश्मिना पसले गुनासो गर्छन ।
औसत बसाईमा पनि झिनो वृद्धि
पर्यटन मन्त्रालयको तथ्यांकले प्रति पर्यटन खर्चसँगै औसत बसाईमा झिनो वृद्धि देखिएको छ । सन् २०२३ मा एक जना पर्यटकको औसत बसाई १३.२ दिन रहेको छ । मन्त्रालयका अनुसार यो संख्या सन् २०२२ को तुलनामा सामान्य बढी हो । सन् २०२२ मा औसत बसाइ १३.१ दिन रहेको थियो । कोभिड महामारीका बेला कम पर्यटक आए पनि पर्यटकको बसाइ अवधि भने बढी हो । सन् २०२० मा १५.१ दिन र सन् २०२१ मा १५.५ दिन बसाइ अवधि थियो । कोभिड अगाडि धेरै पर्यटक आएको वर्ष सन् २०१९ मा १२.७ दिन औसत प्रति पर्यटक बसाइ अवधि थियो ।
नेपाल आउने पर्यटकमध्ये ५५ दशमलब ८४ प्रतिशत पुरुष र ४४ दशमलव १२ प्रतिशत महिला रहेको तथ्यांक छ । सन् २०२२ को तुलनामा महिला पर्यटक बढेको छ । नेपाल आउने पर्यटकमध्ये सबैभन्दा धेरै ३१–४५ वर्ष उमेर समूहका धेरै छन् । सन् २०२३ मा यो उमेर समूहका सर्वाधिक ३ लाख १७ हजार १७० जना आएका छन् । यो कुल पर्यटक आगमनको ३१.२५ प्रतिशत हो । दोस्रो स्थानमा ४६ देखि ६० वर्ष उमेर समूहका छन् । यो समूहका २ लाख ७२ हजार ३४२ जना पर्यटक आएका छन्। यो २६.८४ प्रतिशत हो ।
