तिलक कोइराला

हालैको भुकम्पले बिमा कम्पनीहरुले कम्तिमा २० अर्ब दावी भुक्तानी गर्नुपर्ने अबस्था देखिएपछि कम्पनीहरुको बिमा कोषले नपुगेर पूँजीमै असर पर्ने आँकलन गरिएकोे छ ।

यसअघि शेयर बजारमा प्रभाव पर्ने भन्दै बिमा कम्पनीहरुको पूँजी बृद्धिको कुरा गर्नै नचाहने बिमा समिति पनि भुकम्पपछिको विकराल अवस्था देखेपछि नगद लाभांशमा पुरै बन्देज लगाई पूँजी बृद्धिका लागि भित्रभित्रै दबाब दिन थालेको बताईन्छ ।  

सबैभन्दा बढी बिमा दावी परेको सगरमाथा ईन्स्योरेन्सको बिमा कोषमा २६ करोड छ भने जगेडा कोषमा २५ करोड रुपैयाँ मात्र छ । ३१ करोड चुक्ता पूँजी रहेको सो कम्पनीले ६ अर्बसम्मको दावी पर्ने अबस्थामा पुनर्बिमा कम्पनीले तिर्ने रकम छाडेर बांकी रकमको हिसाव गर्दा पूँजीमै असर पर्ने आँकलन गरिएको छ ।सगरमाथाले  होराईजन, सिटिसी मल, सिभिल मल लगायतका ठूला संरचनाहरुको बिमा गरेको छ ।  

बिमा कम्पनीहरु अहिले धमाधम दावी निबेदनमाथि छानविन गर्न र क्षति मुल्याङकन गर्न सर्भेयरहरु खटाईरहेका छन् । बिमा दावीको निबेदन पर्ने क्रम जारी रहेकाले निबेदन संख्या अरु बढ्न सक्ने देखिएको छ । बिमा समितिले दावी रकमको बिबरण दिन बारम्बार बिमा कम्पनीहरुलाई ताकेता गरिरहेको भए पनि सर्भे र मूल्याङकनको क्रम चलिरहेकाले कम्पनीहरुले दिन सकेका छैनन् ।

बिमा कम्पनीहरुले आफुले जारी गरेको बिमा लेखमा उल्लेखित रकम मध्ये कम्तिमा ७० प्रतिशतको पुनर्बिमा गरेकाले ठूलो असर नपर्ने दावी गर्छन् । कम्पनीहरुमा परेको निबेदनहरु सबै बिमा दावीका लागि योग्य नहुने बिमा कम्पनीका अधिकारीहरु बताउँछन् । तर यसपटक दावी भुक्तानी गर्दा निर्जिबन बिमा कम्पनीका कोषहरु रित्तिने स्पष्ट छ ।

प्रुडेन्सियल ईन्स्योरेन्सका कम्पनी सचिव आनन्द खड्का भन्छन्– निबेदन पर्ने क्रम जारी छ र सर्भे गर्ने क्रम पनि धमाधम चलिरहेको छ । कतिपय दावीका निबेदनहरु आधारै नपुग्ने पनि हुनसक्छन् । त्यसैले कति रकमको दावी पर्यो भनेर अहिल्यै भन्न सकिन्न ।

बिमा दावी भुक्तानी गर्न नसक्दा नेपालका बिमा कम्पनीहरुको पूँजीमै असर पर्ने तर्कलाई भने बिमा कम्पनीका संचालकहरु अश्वीकार गर्छन् । खड्का भन्छन– हामीले बिमा गरेका अधिकांश घरहरु ब्यक्तिगत प्रयोजनमा बैंकबाट कर्जा लिईएकाहरु छन्, कतिपय घरहरु पुरै भत्किएको नभई कम्पाउन्ड पर्खाल मात्र ढलेकाले पनि निबेदन दिएका हुनसक्छन् । यस्तो अवस्थामा हामीले तिर्नुपर्ने रकम निकै कम हुनसक्छ ।

जीवन बिमा कम्पनीहरुमा भने खासै दावी परेको छैन । भुकम्पको असर जीवन बिमा कम्पनीहरुमा  ज्यादै न्युन रुपमा पर्ने देखिएको छ । नेपालमा बिमा गराउनेहरुको संख्या दश प्रतिशत मात्र रहेको र त्यसको बढी हिस्सा काठमाडौलगायतका शहरमा केन्द्रित भएको बताईएको छ ।

पूँजी बढाउने चाप पर्नसक्ने

नेपालका जीवन बिमा कम्पनीहरुको न्युनतम चुक्ता पूँजी ५० करोड र निर्जिवनको २५ करोड रहेकोमा केही बर्ष अघि बिमा ऐन संशोधन मस्यौदामा जीवनको दुई अर्ब र निर्जिबनको एक अर्ब बनाउने प्रावधानसहित मन्त्रिपरिषदमा पेश गरिएको थियो तर त्यतिबेला त्यो ऐन संशोधन प्रक्रिया अगाडि बढ्न सकेन । बिमा समितिले हालै मस्यौदा गरेको नयाँ बिमा ऐनमा बिमा कम्पनीहरुको पूँजी सिमा उल्लेख नगरी बिमा समितिकै तजविजीमा निर्भर रहने ब्यवस्था गर्न खोजिएको छ । लामो समयदेखि अधिकांश निर्जिवन बिमा कम्पनीहरु २५ करोडकै दायरा वरपर नै खुम्चिएपछि विपत्को बेला जोखिम बहन गर्न हम्मेहम्मे परेको छ । एभरेष्ट, एनबी, प्रिमियरलगायतका ईन्स्योरेन्सहरु त अझै २५ करोड चुक्ता पूँजी पनि पुर्याउन नसकेर बिमा समितिले असार मसान्तको भाका तोकेर चेतावनी दिनुपरेको छ । बिमा समितिका अध्यक्ष डा. फत्तबहादुर केसी बिमा ऐनको मस्यौदा त्यतिबेला मन्त्रिपरिषदबाट पारित हुन नसक्नु नै दुर्भाग्यपूर्ण भएको दावी गर्छन । 

भुकम्पपछि बिमा गराउनेहरुको संख्या बढ्ने स्थिति देखिएकाले कारोबार बिस्तार गर्न र कम्पनीलाई जोखिममुक्त पार्न निर्जिबन बिमा कम्पनीहरुले चुक्ता पूँजी बढाउनै पर्ने अबस्था आएको छ । जोखिमको हिसावले हेर्दा जीवन भन्दा निर्जिबन बिमा कम्पनीको चुक्ता पूँजी र कोषहरु बढी हुनुपर्ने पाठ यसपटकको भुकम्पले दिएको छ । शेयर बजार प्रभावित हुने आशंकामा बिमा कम्पनीहरुको पूँजी बृद्धिबारे तत्काल बिमा समितिले औपचारिक कुरा भने नगर्ने अधिकारीहरु बताउँछन् । 

हुन त बिमा समितिले बिमा कम्पनीहरुले २० प्रतिशत भन्दा बढी नगद लाभांश दिन नपाउने निर्देशन दिदै यही कारणले सगरमाथा ईन्स्योरेन्सलाई लाभांश प्रस्ताव संशोधन गर्न लगाएको थियो ।  बिमा समितिले बोनस शेयरमै जोड दिदै बिमा कम्पनीहरुलाई पूँजी बढाउन अप्रत्यक्ष दबाब दिदै आएको हो । 

केही घाटा, धेरै अवसर 

भुकम्पपछि जनस्तरमा पनि जीवन र सम्पतिको बिमा गर्नुपर्ने चेतना ह्वात्तै बिस्तार भएको पाईएको छ । भुकम्पले बिमा कम्पनीहरुलाई केही घाटा पुर्याए पनि ब्यापक अवसर सिर्जना गरेको मान्न सकिन्छ । तर यही मौकामा बिमा कम्पनीहरुले प्रिमियम बढाउने दाऊ पनि खोजिरहेका छन्, जसलाई बिमा समितिले हालै अंकुश लगाएको छ । 

कति घट्ला शेयर भाऊ ?

बैसाख १२ मा भुकम्प गएको झण्डै एक महिनापछि यही आईतबारबाट खुल्न लागेको शेयर बजारमा सबैभन्दा बढी निर्जिबन बिमा कम्पनीका शेयरहरु प्रभावित हुने आँकलन गरिएको छ । सबैभन्दा बढी मार खेप्ने बिमा कम्पनीको शेयरमा बिक्री चाप बढी पर्ने र कम मार परेको कम्पनीमा कम बिक्री चाप पर्ने आँकलन गर्न सकिन्छ । तर यो पनि केही समयपछि थामिएर कम्पनीहरुको पूँजी बृद्धिको आशमा सुधारिनसक्ने संभावना छ । 

यो पनि पढ्नुहोस् 

निर्जिवन बीमा कम्पनीमा अर्बौको क्षतिपुर्ति दावी, के डुब्लान् त बीमा कम्पनी ?

महाभुकम्पले नेपालका कुन बीमा कम्पनीलाई कस्तो असर ?

भुकम्पले धरासायी पार्क भ्यु होराईजन तत्काल भत्काउन तीब्र दबाब, ११ तलेको स्वीकृति लिएर १७ तला बनाएको खुलासा

कति प्रयोगमा आउलान् भुकम्पबाट क्षतिग्रस्त अपार्टमेन्ट ?

भुकम्पले घर जग्गा ब्यवसायमा धक्का दिँदा कुन बाणिज्य बैंकलाई बढी मार ?

शेयर बजारमा महाभूकम्पको सम्भावित असर कस्तो पर्ला ? अन्तर्राष्ट्रिय अनुभवसहित हिमाल भट्टराइको बिश्लेषणः

महाभुकम्प : बैंक देखि लगनाीकर्ताहरु सम्मलाई महाझड्का