यस्तो कम्पनी जो स्थापना भएर सर्वसाधारणलाई अहिलेसम्म कुनै लाभांश वितरण गर्न सकेको छैन, त्यस्तो कम्पनीको शेयरमूल्य चार हजार माथि के कारणले पुग्यो भन्ने कुरानै रहस्यमय छ । बजारमा सिमित कित्ता शेयर किनबेच गराएर नियोजित रुपमा यस्ता कम्पनीको शेयरमूल्य माथि चढाईएको हुदाँ लगानीकर्ताहरु सचेत बन्नुपर्ने अवस्था आएको छ ।
हेर्नुहोस कुन कम्पनीको कस्तो छ अवस्था ?
एउटा कम्पनीको उदाहरण
झापामा कार्यालय रहेको नागबेली लघुवित्तको प्रतिशेयरमूल्य चार हजार पचास रुपैयाँ सम्म पुगेर अहिले तीन हजार नौ सयको हाराहारीमा छ । यस कम्पनीको दैनिक शेयर कारोबार संख्या औसतमा एक सय नाघ्न सकेको छैन् । शेयरमूल्य सर्वाधिक उच्च विन्दुमा पुगेको दिनमा पनि साढे पाँच सय कित्ता मात्र शेयर किनबेच भएको देखिन्छ ।
संस्थागत सुशासन कमजोर भएको ठहरगरि राष्ट् बैंकले कडा निगरानिमा राखेको यस कम्पनीको शेयरलाई लगानीकर्ताहरुले किन यति धेरै महत्व दिएर किनिरहेका छन् ?
अर्कोतर्फ राष्ट् बैंकले आगामी मौद्रिक नीति मार्फत लघुवित्तको चुक्तापूँजी कम्तीमा दश करोड हुनुपर्ने गरी तोक्यो भने साढे २ करोड वाला यो कम्पनीले कसरी पुर्याउला ? यो एउटा उदारण मात्र हो ।
नयाँ नेपाल लघुवित्त जसको निष्किृय कर्जा नै १०.९५ प्रतिशत छ । निष्क्रिृय कर्जा असुलीमा चमत्कार नगरे उसले चाहेर पनि यसबर्षको खुद नाफाबाट लगानीकर्तालाई कुनै पनि लाभांश बाड्न सक्दैन । त्यस्तै अवस्था नेपाल ग्रामिण विकास बैंकको पनि छ । २ करोडवाला मिर्मिरे माइक्रोफाइनान्सको पनि शेयरमूल्य २८ सयको हाराहारीमा पुग्दा जोखिमको मात्रा बढेको छ भने ओमी माइक्रोको शेयरमूल्य पनि जोखिमपूर्ण बाटोमा गएको छ ।
ठुला वाणिज्य बैंकहरुले प्रबर्धन गरेका र देशव्यापी शाखा सञ्जाल भएका लघुवित्तहरुले दिने सेवा सुविधासँग यी दुई चार करोडवाला केही लघुवित्तहरुले प्रतिपर्धा गर्न सक्छन कि सक्दैनन् ? यो पनि महत्वपूर्ण प्रश्न भएर गएको छ ।
शेयरबजारमा माग र आपूर्तिको नियमले शेयरमूल्य निर्धारण हुन्छ भन्ने कुरामा मात्रै आधारित बन्दा यस्ता कम्पनीहरुको कारोबारलाई अहिले ठीक भन्न सकिएला तर द्धिर्घकालिन हिसाबले जोखिमको मात्रा निक्कै माथि छ ।
ग्रामिण जनता र सदस्यहरुलाई कर्जा प्रवाह गर्दा २० प्रतिशत भन्दा बढी ब्याज असुल्न नपाउनेगरि लघुवित्त विकास बैंक संघले बन्देज लगाएपछि अरुबाट थोक कर्जा लिएर व्यापार गर्ने साना संस्थाहरुको आम्दानी खुम्चिने देखिएको छ । यसको प्रभावले अहिलेजति धेरै प्रतिशेयर आम्दानी देखाएपनि आगामी दिनमा पूँजीवृद्धिको चाप र अन्य लघुवित्तसँगको प्रतिस्पर्धाले प्रतिशेयर आम्दानी ह्वात्तै घट्ने खतरा टड्कारो छ ।
मूल्य आम्दानी अनुपात, निष्क्रिृय कर्जा र कम्पनीको अन्य आधारभूत पक्षहरु हेर्दा शेयरमूल्य जोखिमपूर्ण अवस्थामा पुगेका कम्पनीहरु अरु पनि छन् । कुन कम्पनीको शेयरमूल्य अधिकमूल्यन भएको छ र कुन कम्पनीको अझै किन्न उचित छ भन्ने कुरा जाँचेर सुरक्षित लगानी गर्नुनै जोखिमबाट बच्ने सही उपाय हो ।
...............................................................................................................................................................
डिम्याट खाता खोल्नु भएको छैन ? घरमै बसी बसी अनलाइनबाट डिम्याट खाता खोल्न चाहनुहुन्छ भने यहाँ क्लिक गर्नुहोस् ।
....................................................................................................................................................................
मेरो लगानी अब सबै स्मार्टफोनमा ! एण्ड्रोइड मोवाइल एप्सका लागि यहाँ क्लिक गर्नुहोस् । एप्पलको आइफोन तथा आइप्याडका लागि यहाँ क्लिक गर्नुहोस् । तपाईँ मेरो लगानीका प्रत्येक अपडेट फेसबुक, ट्वीटर र गुगल प्लस मार्फत पनि पाउन सक्नुहुन्छ ।
....................................................................................................................................................................
१७ लाख ६१ हजार कित्ता साधारण शेयर निष्काशन गर्ने सिइडिबी हाइड्रोको तयारी, एन.सि.एम. मर्चेन्टसँग सम्र्झौता
