राजकुमार पाण्डे

धेरै महिनासम्म शेयर बजार साइडवेज चल्यो। अनिश्चितता, डर र धैर्यको परिक्षा पछाडी अन्ततः बजारमा एउटा स्पष्ट संकेत देखिएको छ, बुल बजार फर्किएको छ।

अन्तरराष्ट्रिय मापदण्ड अनुसार, जब नेप्से सूचकांक हालको न्यून विन्दुबाट २० प्रतिशत माथि जान्छ, त्यो नयाँ बुल ट्रेन्डको सुरुवात मानिन्छ। अहिले बजार १८०६ को स्तरबाट २० प्रतिशत माथि पुगेर ३२२७ नजिक पुगेको छ, जुन बुल चरणको संकेत हो। नेपाली शेयर बजारको नयाँ चरण, बजार चक्र, लगानीकर्ताका लागि सम्भावनाहरू र आगामी दिनहरूमा के कस्ता अवसर र जोखिमहरू देखिन्छन् भन्नेबारे यहाँ चर्चा गरिएको छ।

समयअनुसार शेयरबजारको बुल बियरकाे चक्रमा चल्छ। विगतको विश्लेषणले बजारका केहि ऐतिहासिक विन्दुहरू यसरी देखाउँछः

मार्च २०१२ – २९२, मार्च २०१८ – १०९८.९५, जुलाई २०२२ – १८०६,

उच्च विन्दुहरूः अगस्ट २००८ – ११७५, जुलाई २०१६ – १८८८ अगस्ट २०२१ – ३२२७

बजारमा प्रायः पाँच चरणहरू हुन्छन्। 

• बजारमा मूल्यहरू घट्छन्, डर हावी हुन्छ, लगानीकर्ताले पोजिसन बन्द गर्छन्।
• पुनरुत्थान – बजार स्थिर हुन थाल्छ, केही लगानीकर्ता फेरि फर्कन्छन्।
• बढ्दो चरणमा – बजारको आत्मविश्वास बढ्छ, मूल्यहरू निरन्तर उकालो लाग्छन्।
• परिपक्वता – बजारको अधिक मूल्यांकन, विस्तार सुस्त हुन्छ।
• सुधार वा गिरावट – बजार फेरि ओरालो लाग्छ।

हालको चरण हेर्दा बजार १८०६ बाट उठेर ३२२७ नजिक पुगेको छ, जसले संकेत गर्दछ कि हामी पुनरुत्थानकाे बढ्दो चरणमा प्रवेश गर्दैछौं।

किन यो बुल बजार फरक छ?

यस पटकको बुल बजार अन्य समयभन्दा फरक छ। किनकि यसले मूलभूत आर्थिक सुधारको आधारमा गति लिएको देखिन्छ।

मुख्य कारणहरूः

• वैदेशिक मुद्रास्फीति नियन्त्रणमा आउँदैछ । जसले ब्याजदरमा लचिलोपन ल्याएको छ। कर्पोरेट नाफा सुधारिएको छ ।
• बैंक ऋण सस्तो भएकोले लगानी आकर्षक बन्न थालेको छ।
• सरकारी अनुकूल नीति बन्दै गर्नु र बजार अनुकूल वातावरण सिर्जना हुनु, आईपीओको सुधार, आदि।
• खुद्रा लगानीकर्ताको सक्रियता बढ्नु
• डिजिटल एप्स, सामाजिक सञ्जाल र वित्तीय शिक्षा कारण संस्थागत लगानीकर्ता पुनः सक्रिय हुँदै,
• पोर्टफोलियो पुनःसन्तुलन गर्दै।
• सेक्टर रोटेसन – सुरक्षात्मक सम्पत्तिबाट वृद्धिमूलक स्टकतर्फ आकर्षण बढेको छ ।

यी सबै कारकहरू मिलेर बजारको दीर्घकालीन वृद्धिको लागि वातावरण तयार गर्दैछन्।

मनोविज्ञानको परिवर्तनः

डरबाट आत्मविश्वाससम्म बुल बजार केवल आर्थिक संकेतक नभएर मानसिक अवस्था पनि हो। सुरुमा लगानीकर्तामा शंका हुन्छ — यो नक्कली वृद्धी हो कि? फेरि बजार घट्ने हो कि? भन्ने हुन्छ । तर बिस्तारै तथ्यांकले विश्वस्त पार्न थाल्छ, अनि डरको ठाउँमा आत्मविश्वास आउँछ। अहिले खुद्रा मात्र होइन, संस्थागत लगानीकर्ता पनि दीर्घकालीन दृष्टिकोण सहित बजारमा प्रवेश गरिरहेका छन्।

कुन क्षेत्रहरू ध्यान दिने ?

बुल बजारको वृद्धिको चरणमा सामान्यतः केही विशेष क्षेत्रहरूले उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्छन्ः

• अन्य र लगानी क्षेत्र – नयाँ प्रविधि वा रणनीतिमा आधारित कम्पनीहरू।
• वित्तीय क्षेत्र – ऋण माग बढ्दा बैंकको नाफा पनि बढ्छ।
• उद्योग र निर्माण – मानिसहरूको खर्च क्षमताले उत्पादनमा वृद्धि हुन्छ।
• पूर्वाधार/जलविद्युत् – नेपालजस्तो विकासशील मुलुकमा यी क्षेत्रमा सरकारी लगानी बढ्दैछ।

सबै क्षेत्रहरूमा सन्तुलन र विवेक आवश्यक हुन्छ। अहिले मूल्यांकन अझै उचित छ। तर धेरै समय छैन। हाल नेप्सेमा वृद्धि देखिए पनि धेरै कम्पनीहरू अझै मूल्यभन्दा कममा छन्। यी अवसरहरूमा लगानी गरेर दीर्घकालीन लाभ लिन सकिन्छ। तर संस्थागत लगानीकर्ताले ठूलो मात्रामा पूँजी प्रवाह गरिरहेका छन्। जसले मूल्यांकनलाई चाँडै महँगो बनाउने सम्भावना छ।

अहिले लगानीकर्ताले के गर्ने?

मूलभूत पक्ष हेर्नुहोस्। कम्पनीको नाफा, ऋण, प्रतिस्पर्धी लाभ जस्ता पक्षहरूलाई प्राथमिकता दिनुहोस्। विविधता ल्याउनुहोस्। सम्पत्ति वर्ग र क्षेत्रको सन्तुलन। प्यानिक बाइङ नगर्नुहोस्।  भावना नियन्त्रित गर्नुहोस्। फोमोमा भन्दा सोचविचार गरी निर्णय गर्नुपर्छ। बजारमा निरन्तर लगानी लाभदायक हुन्छ। जोखिम छन्, तर अवसर बढी छन् ।

सकारात्मक संकेतबीच केही जोखिमहरूः 

• मुद्रास्फीति बढ्ने खतरा छ।  जसले ब्याजदर पुनः बढाउन सक्छ।
• भूराजनीतिक अस्थिरता, युद्ध, व्यापार युद्ध, इत्यादि।
• नाफाको वृद्धि अपेक्षाभन्दा सुस्त हुन सक्छ।
• खुद्रा लगानीकर्ताको अति उत्साहले बजारमा बुलबुला सिर्जना हुनसक्छ।

तर जोखिम सबै बजारमा हुन्छ। सफल लगानीकर्ता त्याे हाे जसले जोखिम र सम्भावनाको मूल्यांकन गरेर निडरतापूर्वक निर्णय लिन्छन्।

अन्त्यमा, यात्रा सुरु भएको मात्र हो बजारमा २० प्रतिशत वृद्धिले हामी नयाँ बुल बजारमा प्रवेश गरेका छौं भन्ने प्रमाण दिन्छ। तर यो अन्त्य होइन। यो सुरुवात हो। अर्का महिना र वर्षहरूमा बजारले साना गिरावट, संकोच, र आश्चर्यजनक घटनाहरू देख्न सक्छ। तर धैर्य, विवेक र अनुशासनले मात्रै लगानीकर्तालाई सम्पत्ति सृजना र दीर्घकालीन सफलता तर्फ डोहोर्याउँछ। 

Wall Street को पुरानो भनाइ छ — “Bull markets climb a wall of worry.” अहिले हामी उक्लिरहेका छौं र हरेक पाइलामा आकाश अझ खुल्दै गएको महसुस हुन्छ। त्यसैले, ठूलो सोच्नुहोस्, बुलिश रहनुहोस् र अनुशासित रहनुहोस्।

 लेखक नेपाल पूँजी बजारका सकृय लगानीकर्ता हुन् ।