केटलिन नट्टल

जेन जीले राजनीतिक, सांस्कृतिक, सामाजिक र आर्थिक परिदृश्यहरूलाई विश्वव्यापीरुपमै हल्लाइरहेका छन् । त्यसको पछिल्लो दृष्टान्त नेपालमा देखिएको छ । 

जेन जी सहस्राब्दी पछिको पुस्ता हो, र जेन अल्फाभन्दा पहिलेको पुस्ता हो । ९० को दशकको अन्त्य र २०१० को दशकको सुरुवातको बीचमा जन्मिएको, जेन जीले आफ्नो प्रारम्भिक वर्षहरू डिजिटल–प्रथम संसारमा बिताए जहाँ स्मार्टफोन, सामाजिक सञ्जाल र तत्काल सञ्चार दैनिक जीवनको एक हिस्सा मात्र हुन् ।

उमेरको हिसाबले यतिबेला जेन जीको ठूलो समूह बीसको दशकको अन्त्यतिर प्रवेश गरिरहेको छ, जसले गर्दा उनीहरू कार्यबल, बजार र सामाजिक आन्दोलनहरूमा पनि एक शक्तिशाली शक्ति बनिरहेका छन् ।

तिनीहरू द्रुत प्राविधिक प्रगति,महत्वपूर्ण सामाजिक परिवर्तनहरू र बढ्दो विश्वव्यापी ‘कनेक्टिभिटी’ले चिन्हित अवधिमा हुर्केका छन् । चाहे त्यो कार्यस्थलको नियमहरू परिवर्तन गर्ने होस् वा हामीले किनमेल गर्ने र उपभोग गर्ने तरिकालाई प्रभाव पार्ने होस्,जेन जी निश्चितरूपमा हेर्नको लागि एक पुस्ता हो । विश्वव्यापीरुपमै जेनजीका कार्यशैली, उत्तेजना, भावना, महत्वाकांक्षाहरुलाई विश्लेषण गर्दा तिनीहरुका साझा १२ विशेषता देखिन्छन् । ती हुन्ः

१. जेन जीको जीवनमा आइरहेका तीब्र परिवर्तनहरु

जेन जी वयस्कतामा प्रवेश गर्दा तिनीहरूको जीवन द्रुत गतिमा परिवर्तन हुँदैछ । गत वर्षदेखि, जेन जीका १९% ले आफू विवाहित भएको बताउनेहरूमा अहिले त्यो ४५% वृद्धि भएको छ भने बच्चाहरू भएकाहरूमा २३% ले वृद्धि भएको छ ।

साथै, जेन जीका १९% ले अब काममा निर्णय लिनेहरू छन्, जुन गत वर्षको १५% भन्दा बढी हो । यी परिवर्तनहरूले उनीहरूको व्यक्तिगत र व्यावसायिक जीवन दुवैमा उनीहरूको बढ्दो प्रभावलाई हाइलाइट गर्दछ, जसले उनीहरूलाई सधैं जवानको रूपमा हेर्ने पुरानो दृष्टिकोणलाई चुनौती दिन्छ ।

२. तिनीहरू काममा व्यावहारिक छन्
जेन जीले काम–जीवन सन्तुलनलाई महत्व दिन्छन् र उनीहरूको व्यक्तिगत मूल्य र लक्ष्यहरूसँग मिल्ने जागिर खोज्छन् । फ्रीलान्सिङ र साइड गिगहरू जेन जेडमाझ लोकप्रिय छन् किनभने तिनीहरू लचिलोपन र स्वतन्त्रताको चाहना गर्छन् । उनीहरूको विकासमा लगानी गर्ने र उनीहरूको साइड प्रोजेक्टहरूलाई समर्थन गर्ने रोजगारदाताहरूले उनीहरूको वफादारी कमाउने सम्भावना बढी हुन्छ ।

३. तिनीहरू चिन्ताको शिकार हुन्छन्

मानसिक स्वास्थ्य अझै पनि जेन जीको लागि ठूलो समस्या हो । तिनीहरू चिन्ताको शिकार हुने सम्भावना बढी हुने पुस्ता हुन् २०२० देखि, जेन जीले मानसिक स्वास्थ्य अवस्था रिपोर्ट गर्नेमा २५% वृद्धि भएको छ ।

४. लगानीको लागि जेन जीको एउटा लक्ष्य शेयर बजार हो ।

लगानीको कुरा गर्दा पनि तिनीहरू अन्य पुस्ताहरूभन्दा अगाडि छन् । र, विश्वभरी नै यो पुस्ताका युवाहरुले शेयर बजारलाई आफ्नो लगानीको लागि २०१७ देखि स्टक र सेयर राख्ने अमेरिका र बेलायतका १८–२७ वर्ष उमेरका व्यक्तिहरूमा ४६% वृद्धि भएको छ । सोही अवधिमा, बचत वा लगानी नभएकाहरूमा २९% गिरावट आएको छ । यी प्रवृत्तिहरूले एउटा पुस्ता देखाउँछन् जसले आफ्नो वित्तीय भविष्यको बारेमा अगाडि सोचिरहेको छ, महत्वाकांक्षासँग सावधानीलाई सन्तुलनमा राखेको छ ।

५. तिनीहरू यात्रा गर्न मन पराउँछन्
यो एउटा यस्तो पुस्ता हो जसले अनुभवहरूलाई महत्व दिन्छ, सुन्दर फोटो अप्स, बाहिरी साहसिक कार्यहरू, र अद्वितीय सांस्कृतिक गतिविधिहरू सहित गन्तव्यहरूलाई प्राथमिकता दिन्छ । उनीहरु सकेसम्म धेरै यात्रा गर्न र नयाँ नयाँ अनुभव बटुल्न चाहान्छन् ।

६. खानाका शौखिन
जेन जी पुस्ता खानाका शौखिन मानिन्छन् । प्रोटिन उनीहरूले आफ्नो खानामा खोज्ने सबैभन्दा ठूलो कुरा हो, जसले पहिले दिमागमा रहेका प्राकृतिक र जैविक जस्ता गुणहरूलाई उछिनेको छ ।
यी सबैले हामीले विगतका दशकहरूमा देखेको भन्दा पोषणको लागि धेरै सन्तुलित र यथार्थपरक दृष्टिकोण देखाउँछ, र यो स्पष्ट छ कि जेन जी आफ्नो दिगो स्वास्थ्यप्रति पुरानो पुस्ताभन्दा तुलनात्मकरुपमा धेरै सचेत छन् । मस्तीको लागि सबै अनुभव गर्नुपर्छ तर स्वास्थ्य नै सबैभन्दा ठूला कुरा हो, स्वास्थ्य विगार्ने गरि केही गर्नु हुंदैन भन्ने उनीहरुको मान्यता छ ।

७. वातावरणप्रति सचेत
अघिल्लो पुस्ताको तुलनामा जेन जी पुस्ता तुलनात्मकरुपमा वातावरणप्रति सचेत देखिएको छ । तिनीहरु वातावरण प्रदुषण हुने वस्तुहरुको सकेसम्म थोरै उपयोग गर्नुपर्छ भन्ने सोंचाई मात्रै राख्दैनन्, आफ्नो ठाउँबाट सचेतना अभियान पनि चलाइरहेका हुन्छन् ।

८. विविधता, समानता र समावेशीकरणमा फरक मान्यता
जेन जीले विविधता, समानता र समावेशीकरण (DEI) को ख्याल राख्छ, तर तिनीहरूले यसलाई कसरी परिभाषित गर्छन् भन्ने कुरा धेरै फरक हुन सक्छ ।

जेन जेडको लागि, DEI लाई अन्य पुस्ताहरूभन्दा धेरै फराकिलो, सूक्ष्म लेन्स मार्फत हेर्छन् । तिनीहरू यसलाई कार्यस्थल पहलहरूसँग जोड्ने गर्छन्, र तिनीहरू मानसिक स्वास्थ्य, भाषा विविधता र अपाङ्गताको लागि राम्रो प्रतिनिधित्व हेर्न चाहन्छन् । पुरानो पुस्ताको तुलनामा उनीहरू गैर–बाइनरी र लिङ्ग–तरलता भएका व्यक्तिहरूलाई कम प्रतिनिधित्व गरिएको छ भन्न बढी सम्भावना हुन्छ – र उनीहरू ब्रान्डहरूले उनीहरूको सन्देश, उत्पादनहरू र कार्यहरूमा त्यो विविधता प्रतिबिम्बित गरेर अगाडि बढून् भन्ने चाहन्छन् ।

९ मुटूमा सामाजिक सञ्जालः प्रयोगको शैली फरक
अचम्म मान्नु पर्दैन, सामाजिक सञ्जालले अझै पनि जेन जीको जीवनमा ठूलो भूमिका खेल्छ । तर तिनीहरू यसलाई स्क्रोलिङ र स्वाइप गर्न मात्र प्रयोग गरिरहेका छैनन्, तिनीहरू सम्पर्कमा रहनको लागि यसमा भर पर्छन्।

२०२० र २०२४ को बीचमा, साथीहरू र परिवारलाई सन्देश पठाउन एप प्रयोग गर्ने जेन जेड टिकटोकरहरूको संख्या ८२% ले बढ्यो । र इन्स्टाग्रामले पनि यस्तै परिवर्तन देख्यो, सन्देशको लागि लग इन गर्ने प्रयोगकर्ताहरूमा २८% वृद्धि भयो ।

तपाईंले अपेक्षा गरेझैं, टिकटक जस्ता प्लेटफर्महरू यी बानीहरू पूरा गर्न विकसित हुँदैछन्, सन्देश सुविधाहरूमा दोब्बर हुँदैछन् र समूह च्याटदेखि अन्तरक्रियात्मक स्टिकरहरू सम्म जडान गर्न सजिलो बनाउने उपकरणहरू रोल आउट गर्दैछन् ।

१०. पोडकास्टले प्रदान गर्ने आत्मीयता
पोडकास्टहरू धेरै जेन जेडका लागि जाने ठाउँ बनेका छन्, केवल पृष्ठभूमि आवाजको लागि मात्र होइन, तर राम्रोसँग ट्युनिङ र जडानको लागि पनि। लगभग चार मध्ये एक जनाले भन्छन् कि उनीहरू अन्य प्रकारका अडियोहरू भन्दा पोडकास्टहरू मन पराउँछन्, विशेष गरी साथीहरू वा सेलिब्रेटीहरूद्वारा होस्ट गरिएकाहरू जुन उनीहरूले पहिले नै पछ्याउँछन् । र यो अर्थपूर्ण छः तिनीहरू बढी व्यक्तिगत र समुदाय–संचालित महसुस गर्ने सामग्रीमा आकर्षित हुन्छन् ।

११. गेमिङ केवल एक मनोरञ्जन होइन
जेन जीको लागि, गेमिङ केवल समय हटाउने वा मार्ने बारेमा होइन; यो कसरी तिनीहरू जडान हुन्छन्, सिक्छन्, र फरक पार्छन् । उनीहरू गेमिङबाट प्राप्त हुने सामाजिक अन्तरक्रियाका लागि खेल्ने औसत गेमरभन्दा ३३% बढी सम्भावना हुन्छ, र सीप निर्माण गर्न यसमा लागेको भन्ने सम्भावना २७% बढी हुन्छ ।

यो रचनात्मकता, सहकार्य र वास्तविक–विश्व सान्दर्भिकताको मिश्रण हो जसले गेमिङलाई जेन जेडको लागि यति शक्तिशाली आउटलेट बनाउँछ । उदाहरणका लागि, UN–Habitat सँग Minecraft को साझेदारीलाई लिनुहोस् । ब्लक बाइ ब्लक भनिने परियोजनामार्फत, विश्वभरका खेलाडीहरू – विशेष गरी युवाहरूले – आफ्नो समुदायमा वास्तविक सार्वजनिक स्थानहरू पुनः डिजाइन गर्न खेल प्रयोग गर्छन् । त्यसपछि तिनीहरूका विचारहरू शहरी योजनाकारहरूसँग साझा गरिन्छन् र, केही अवस्थामा, वास्तवमा निर्माण गरिन्छ । यो प्रमाण हो कि गेमिङले जेन जेडलाई वास्तविक संसारलाई आकार दिन पनि सशक्त बनाउन सक्छ ।

१२. उनीहरूसँग एआईको लागि ठूलो आशा छ
जेन जीले पहिले नै आफ्नो दैनिक जीवनमा एआई प्रयोग गरिरहेको छ – यसको साथ खेल्नु मात्र होइन, तर वास्तवमा कामहरू पूरा गर्दैछ । गत महिना एक तिहाइ भन्दा बढीले च्याटजीपीटी प्रयोग गरेका छन्, र जेनमोजी र इमेज प्लेग्राउन्ड जस्ता दृश्य एआई सुविधाहरू पनि लोकप्रिय भइरहेका छन् । उनीहरू व्यक्तिगत, व्यावहारिक र रचनात्मक महसुस हुने कुनै पनि कुराप्रति आकर्षित हुन्छन्।

यो पुस्तालाई समस्या समाधान गर्न, कुनै कुराको अनुसन्धान गर्न, वा कुनै नराम्रो विचार प्राप्त गर्न मद्दत चाहिएमा एआईतिर फर्कने प्रवृत्ति हुन्छ । यो उनीहरूको सोचाइलाई बदल्ने बारेमा होइन, यो चीजहरूलाई गति दिने बारेमा हो ताकि तिनीहरूले के महत्त्वपूर्ण छ भन्ने कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्न सकुन् । यसो भनिए पनि, तिनीहरू ध्यान दिइरहेका छन् । यदि कुनै ब्रान्डले एआई प्रयोग गरिरहेको छ भने, तिनीहरूले के गर्छ र यो किन त्यहाँ छ भन्ने बारे स्पष्ट सञ्चारको अपेक्षा गर्छन् । कुनै अस्पष्ट वाचाहरू छैनन्, कुनै डरलाग्दो फाइन प्रिन्ट छैन ।

केटलिन नट्टलले जीडब्लुआईडटकममा लेखेको आलेखमा आधारित