सुवास निरौला

नेपाल धितोपत्र बोर्डले २०८० कात्तिक २१ गते देखि लागु हुनेगरि सामूहिक लगानी कोषले आरक्षणमा पाएको शेयरको लकइन अवधि ६ महिना कायम गर्‍यो। उक्त सूचना बोर्डले २०८० कात्तिक २० गते जारी गरेको थियो।

बोर्डले आरक्षणमा पाएको शेयर कारोबारमा आउने बित्तिकै कोषहरूले सल्टाउने क्रम बढेपछि उक्त निर्देशन जारी गरेको थियो।

२०८० कात्तिक २१ अघि कोषहरूले आरक्षणमा पाएको शेयर कारोबारमा आएको केही दिन मै बिक्री गर्ने गरेका थिए। बोर्डले लकइन अवधि तोकेपछि भने कोषहरूले आरक्षणमा पाएको शेयर कम्तीमा ६ महिना भने राख्ने गरेका छन्। तर बोर्डले उक्त नियम ल्याएपछिको अवस्था कस्तो रहेको छ भनेर मेरो लगानीले तथ्याङ्क विश्लेषण गरेको छ। जसमा चार कम्पनीको आरक्षित शेयरको अवस्था कस्तो रहेको छ भनेर हेरिएको छ। मेरो लगानीले गार्डियन माइक्रो लाइफ, नेपाल माइक्रो लाइफ, क्रेष्ट माइक्रो लाइफ र ओम मेगाश्री फर्मास्युटिकल्सको शेयरलाई तथ्याङ्क विश्लेषणमा आधार मानेको छ।  

कुनै पनि कम्पनीको सार्वजनिक निष्कासनको पाँच प्रतिशत शेयर सामूहिक लगानी कोषहरूले आरक्षणमा पाउने गरेका छन्। निष्कासनको आकार अनुसार आरक्षणमा प्राप्त हुने शेयरको सङ्ख्या थपघट हुने गर्छ। त्यस अनुसार गार्डियन माइक्रो लाइफले निष्कासन गरेको शेयरमा कोषहरूले पाँच प्रतिशत हुन आउने कुल एक लाख १२ हजार पाँच सय कित्ता शेयर प्राप्त गरेका थिए। नेपाल माइक्रो लाइफको पनि एक लाख १२ हजार पाँच कित्ता शेयर कोषहरूले पाएका थिए भने क्रेष्ट माइक्रो लाइफको पनि एक लाख १२ हजार पाँच सय कित्ता नै कोषहरूको लागि छुट्टाइएको थियो। ओम मेगाश्री फर्मास्युटिकल्सको भने ९० हजार कित्ता शेयर कोषहरूले पाएका थिए।

स्मरण रहोस् कोषहरूको लागि छुट्टाइएको पाँच प्रतिशत शेयर सबै कोषहरूलाई समानुपातिक रुपमा वितरण गर्ने गरिन्छ।

सुरुमा कोषहरूले जति शेयर आरक्षणमा पाएका थिए। उक्त शेयर सबै कोषहरूले होल्ड गरेका छैनन्। तर केही कम्पनीको शेयरलाई भने कोषहरूले आफूले पाएको भन्दा बढी नै होल्ड गरेको तथ्याङ्कमा देखिएको छ।

अहिले आरक्षणमा पाएको भन्दा बढी शेयर गार्डियन माइक्रो लाइफको कोषहरूले होल्ड गरेका छन्। सार्वजनिक गरेको मासिक विवरण अनुसार सबै कोषहरूले अहिले पाएको आरक्षण भन्दा ५६.६२ प्रतिशत भन्दा बढी होल्ड बढाएका देखिन्छ। तर आरक्षणमा शेयर नै नपाएको कोषले भने दोस्रो बजारबाट उक्त कम्पनीको अधिक शेयर किनेपछि सबै कोषहरूको होल्ड बढी देखिएको हो। गार्डियनको सबैभन्दा बढी शेयर एचएलआइ लार्ज क्यापले होल्ड गरेको छ। जबकि एचएलआइ लार्ज क्याप गएको असोजमा मात्रै अपरेसनमा आएको हो। अपरेसनमा आएको महिना नै उसले एक लाख ४० हजार ११० कित्ता शेयर दोस्रो बजारबाट उठाएको छ। उसलाई प्रति कित्ता औसत १९ सय ३४ रुपैयाँ तीन पैसा परेको छ।  अरू सबै कोषहरूले लकइन सकिएपछि शेयर बिक्री गर्दै गर्दा उसले भने दोस्रो बजारबाट उल्लेख्य शेयर किनेको देखिएको छ।

यसै गरी नेपाल माइक्रोको शेयर पनि कोषहरूले ३७.९४ प्रतिशत बिक्री गरिसकेका छन् भने क्रेष्ट माइक्रोको पनि ४२.९० प्रतिशत शेयर कोषहरूले बिक्री गरिसकेका छन्। क्रेष्टको भने ३६.६२ प्रतिशत शेयर कोषहरूले बिक्री गरिसकेका छन्।

अहिले गार्डियन पछि नेपाल माइक्रो इन्स्योरेन्सको सबैभन्दा बढी शेयर होल्ड गर्नेमा पनि एचएलआइ लार्ज क्याप नै छ। उसले बोसहरूसित वाँकी रहेको ६९ हजार ८१२ कित्तामा १७ हजार ८७८ कित्ता होल्ड गरिरहेको छ। जुन २५.६१ प्रतिशत हो।

म्युचुअल फण्डलाई केही समय आरक्षणमा पाएको शेयर होल्ड गर्न लगाए पनि कोषहरूले भने आरक्षमा पाएको शेयर बाध्यताले मात्रै होल्ड गर्ने गरेका छन्। तर लकइन सकिने बित्तिकै धेरै जसो कोषहरूले शेयर होल्ड गर्ने गरेका छैनन्।