केही दिनअघि एक कार्यक्रममा गभर्नर अधिकारीले बैंकको ब्याजदर अझै बढ्ने भाषण नै गरे । उनको त्यस्तो भनाइ बाहिर आएपछि शेयर बजारमा उच्च गिरावट आयो । अर्थतन्त्रको ऐना मानिने शेयर बजारले दिएको प्रतिक्रियाका अलावा उद्योगी व्यवसायीले पनि अझै बैंकको ब्याज बढ्ने हो भने व्यवसाय गर्न नसक्ने अवस्थामा पुग्ने प्रतिक्रिया दिए ।
शेयर लगानीकर्तादेखि अन्य व्यवसायी, उद्योगीहरुले बैंकको ब्याजदर कम हुनुपर्ने माग गर्दै आएका बेला गभर्नरको ब्याजदर बढाउने उद्घोषले सबै त्रसित बने । अहिले पनि बैंकको उच्च ब्याजदरले व्यवसाय नै टिकाउन मुस्किले परेको समयमा थप ब्याजदर बढ्ने बिषयले खुबै चर्चा पायो । घरको भान्छादेखि संसदमा समेत ब्याजदर बृद्धिको कुराले प्राथमिकता पायो ।
बैंकले कर्जाको ब्याजदर बढाउँदा वित्तीकै त्यसले भान्छामा असर पार्ने गर्छ । बैंकले प्रवाह गर्ने कर्जाको ब्याजदर उच्च रुपमा बढ्दा त्यसको प्रत्यक्ष असर आमनागरिकमा पर्न जान्छ । बैंकको ब्याजदर बढ्दा सर्वसाधारण नागरिकले दैनिक उपभोग गर्ने उपभोग्य बस्तुको मूल्य बढ्न पुग्छ ।
तर, यता गभर्नर अधिकारी भने ब्याजदर नबढाउँदा अर्थतन्त्रमा असर पर्ने भएकाले बढाउनु पर्ने पक्षमा उभिदै आएका छन् । कम ब्याजदर हुँदा बैंकहरुले अत्याधिक कर्जा प्रवाह गर्नेे र त्यसको असर अर्थतन्त्रमा पर्नेे उनको तर्क छ ।
अहिले पनि बैंकहरुले मुद्दती निक्षेपमा ११ प्रतिशत ब्याजदर दिइरहेका छन् । बैंकहरुले त्यसरी निक्षेप संकलन गरेको रकम १३÷१४ प्रतिशतमा लगानी गरिरहेका छन् ।
ब्याजदर सस्तो हुँदा शेयर बजारमा तथा जग्गा खरिदमा अत्यधिक कर्जा जाने भएकाले मंहगो ब्याजदर हुनु पर्छ भन्ने पक्षमा गभर्नर पुगेका छन् ।
बैंकले दिने कर्जाको ब्याजदर बढेकाले नै ३२ सय अंक नजिक पुगेको नेप्से १८ सयसम्म झर्न पुगेको यथार्थका बारेमा गभर्नर अधिकारी अनभिज्ञ जस्तै देखिन्छन् । यद्यपी पछिल्लो समय नेप्सेमा केही सुधार आएर २ हजारमाथि पुगेको छ ।
अहिलेको मुलुकको अर्थतन्त्र सुधार गर्न ब्याजदर बढाउनुको बिकल्प नभएको तर्क गभर्नर अधिकारीले गर्दै आएका छन् । ब्याजदर बढ्दा विदेशबाट आयात हुने बस्तुमा कमी आउने, घरजग्गा र शेयर बजार ओरालो लाग्ने उनको तर्क छ । गभर्नरका लागि यस्तो हुनु खुशीको बिषय हुन पुग्ने छ ।
तर, गभर्नरका विपक्षमा व्यवसायीहरु देखिदै आएका छन् । उच्च ब्याजदरका कारण उद्योग व्यवसाय चल्न नसक्ने अवस्था पुग्ने भएपछि व्यवसायीले त्यसको विरोध गर्दै आएका छन् ।
अहिले केन्द्रीय बैंकले आगामी आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीति बनाउने तयारी थालेको छ । मौद्रिक नीति पनि ब्याजदर बढाउने खालको आउने सम्भावना देखिएको छ । गभर्नर अधिकारी कर्जाको ब्याजदर बढेपनि विदेशी मुद्रा सञ्चिति भने नघटोस भन्ने पक्षमा छन् ।
सस्तो ब्याजदरमा कर्जा दिएर बजार बढाउनु अर्थतन्त्रका लागि राम्रो होइन भन्ने पक्षमा गभर्नर उभिएका छन् । गभर्नर अधिकारी शेयर बजार सुधारको पक्षमा छैनन् । अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मा शेयर बजारप्रति अलि लचिलो भएपनि गभर्नर अधिकारी भने शेयर बजार, व्यवसायप्रति कठोर देखिदै आएका छन् ।
बैंकको ब्याजदर बढ्दै जानुलाई सुभ संकेतका रुपमा लिन नसकिने पक्षमा उद्योग व्यवसायी उभिदै आएका छन् । विश्वका अन्य मुलुकमा ब्याजदर थोरै विन्दुले बढ्न पुग्दा पनि त्यहा उथलपुथल आउने गरेको नेपाल राष्ट्र बैंकका पूर्वगभर्नर दीपेन्द्र बहादुर क्षेत्रीले बताए । तर नेपालमा भने ठूलो विन्दुले बढ्दा पनि कुनै प्रतिक्रिया नआउने उनको तर्क छ । ‘नेपालमा ब्याजदर उच्च रुपमा बढ्दा पनि चुपचाप बस्छौं,’ उनले भने, ‘यो विडम्बना नै मान्नु पर्छ ।’
