अमेरिकी केन्द्रीय बैंक फेडरल रिजर्भले ब्याजदर ०.२५% ले घटायो, जसले गर्दा यो ४.०० देखि ४.२५% सम्म पुग्यो। फेडले डिसेम्बर २०२४ पछि दरहरू कटौती गरेको हो। फेडले यो कदम मुख्यतया श्रम बजारमा आएको मन्दीको कारणले उठाएको हो।

संघीय खुला बजार समितिले यो दर कटौतीको पक्षमा ११–१ ले मतदान गर्यो। फेड रिजर्भले भन्यो, ‘हालैका संकेतहरूले यस वर्ष आर्थिक वृद्धि सुस्त भएको संकेत गर्छ। रोजगारीमा नकारात्मक जोखिम बढेको छ, जसले गर्दा नीति परिवर्तन भएको छ।’

गत वर्ष तीन पटक घटाइएको थियो व्याज दर

गत वर्ष, फेडले लगातार तीन पटक व्याज दर कटौती गर्योः डिसेम्बरमा ०.२५%, नोभेम्बरमा ०.५०%, र सेप्टेम्बरमा ०.२५%। त्यसबेलादेखि दरहरू ४.२५% र ४.५०% बीचमा छन्। सेप्टेम्बर २०२४ मा कटौती लगभग चार वर्ष पछि गरिएको थियो।

फेडले मार्च २०२० पछि सेप्टेम्बर २०२४ मा ब्याजदर घटायो। मुद्रास्फीति नियन्त्रण गर्न, केन्द्रीय बैंकले मार्च २०२२ र जुलाई २०२३ बीच ११ पटक ब्याजदर बढायो।

श्रम बजार कमजोर देखिएपछि घटाइयो व्याज दर

मुद्रास्फीति नियन्त्रण गर्न विगत धेरै महिनादेखि दरहरू घटाइएको थिएन। यसले अमेरिकी अर्थतन्त्रमा रोजगारी वृद्धिमा मन्दी ल्यायो। अब, जब श्रम बजार कमजोर देखिन्छ, यसले अर्थतन्त्रलाई समर्थन गर्न आरामको आवश्यकता महसुस गरेको छ।

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले पनि हालै आर्थिक वृद्धिलाई बढावा दिन फेडलाई थप दरहरू कम गर्न दबाब दिएका थिए। यद्यपि फेड एक स्वतन्त्र संस्था हो र राजनीतिक दबाबबाट प्रभावित हुँदैन, त्यस्ता कथनहरूले बजारको चिन्ता बढाउँछन्।

नेपालमा के प्रभाव पर्छ ?

फेडरल रिजर्भले ब्याज दर घटाउँदा नेपालमा प्रत्यक्ष असर नपरे पनि अप्रत्यक्ष असरहरू गहिरो र बहुआयामिक हुन्छन्।

डलरको मूल्यमा प्रभाव: ब्याज दर घट्दा अमेरिकी डलर कमजोर हुन सक्छ। नेपालमा आयात डलरमा हुने भएकाले डॉलर कमजोर भएमा आयात सस्तो हुन सक्छ, जसले महँगी घटाउने सम्भावना हुन्छ।

विप्रेषणमा असर : डलर कमजोर हुँदा मध्यपूर्व वा अन्य देशबाट डलरको माग घट्न सक्छ। यसले विप्रेषणको प्रवाहमा कमी ल्याउन सक्छ, जुन नेपालका लागि ठूलो आर्थिक स्रोत हो।

शेयर बजार र लगानी : फेडको दर घट्दा अमेरिका सरकारको ऋणपत्रको प्रतिफल घट्छ, जसले लगानीकर्तालाई शेयर बजारतर्फ आकर्षित गर्छ। यसले विश्वभरको शेयर बजारमा हरियाली ल्याउन सक्छ, जसको सकारात्मक प्रभाव नेपाल स्टक एक्सचेन्जमा पनि देखिन सक्छ।

आयात लागत र मुद्रास्फीति :  डलर कमजोर हुँदा कच्चा तेल, सुन, औषधि जस्ता आयातित वस्तु सस्ता हुन सक्छन्। यसले नेपालमा मुद्रास्फीति घटाउने सम्भावना बढाउँछ।

नेपाल राष्ट्र बैंकको नीति :  यदि फेडले दर घटाउँदै जान्छ भने, नेपाल राष्ट्र बैंकले पनि मौद्रिक नीति लचिलो बनाउन सक्छ। यसले बैंक ऋण सस्तो हुन सक्छ, जसले उद्योग र व्यवसायमा लगानी बढाउने सम्भावना हुन्छ।